Fad adalah perangkap hutang bagi belia

Persatuan Pengguna Pulau Pinang (CAP) menggesa rakyat Malaysia untuk menghadapi realiti kegawatan ekonomi global di tengah-tengah ketidaktentuan geopolitik. Perbelanjaan yang berlebihan mendorong belia kita ke ambang muflis melalui gaya hidup yang tidak mampan iaitu berbelanja sebanyak yang mereka ada dan menggunakan kad kredit apabila wang kehabisan.

Perangkaan belia yang berhutang amat mengejutkan. Pusat Kajian Tinjauan UCSI tahun lepas mendedahkan bahawa 73 peratus belia Malaysia berhutang dan mereka juga tidak mempunyai dana yang mencukupi untuk memenuhi komitmen kewangan mereka.

Belia perlu belajar mengawasi belanjawan mereka dengan teliti dan tidak boleh melakukan pembelian terburu-buru, terutamanya dengan kemudahan menggunakan kad kredit dan kemudahan kredit seperti Beli Sekarang, Bayar Kemudian (BNPL). Alasannya ialah ramai orang tidak menjejaki perbelanjaan mereka untuk kad kredit atau mana-mana kemudahan kredit sehingga akhir bulan, apabila mereka menerima bil. Pada masa itu mereka akan terakru hutang yang mereka mendapati kesukaran untuk menyelesaikannya. Mereka jarang mempertimbangkan kesan faedah kompaun yang dikenakan ke atas jumlah hutang. Selain kadar faedah kompaun terakru, penghutang mungkin tidak boleh mendapatkan pinjaman bank pada masa hadapan apabila mereka mempunyai rekod sejarah pembayaran balik yang buruk dengan agensi pelaporan kredit seperti CTOS atau CCRIS.

Belia lain pula tergila-gila dengan trend dan menghadapi masalah kewangan. Sektor perniagaan tidak ragu-ragu untuk memulakan trend komersial yang timbul daripada gabungan faktor psikologi, sosial dan ekonomi. Fad (trend, kegilaan, ikut-ikutan, tiru-tiruan atau sementara) membantu memacu perbelanjaan yang besar, memesongkan belanjawan seseorang dan pertimbangan yang lebih baik.

Orang ramai cenderung untuk mencari petunjuk kepada orang lain tentang cara berkelakuan, terutamanya dalam situasi yang tidak jelas. Apabila mereka melihat orang lain mengguna pakai produk atau trend, mereka lebih cenderung untuk mengikutinya. Ini mewujudkan kesan bola salji apabila lebih ramai orang menyertainya, seterusnya mengesahkan arah trend itu.

Ketersediaan terhad atau persepsi kekurangan boleh mendorong peningkatan keinginan untuk membeli produk. Orang ramai sering takut terlepas sesuatu yang orang lain nikmati, menyebabkan mereka terikut-ikut sebelum terlambat. Salah satu contohnya ialah pelancaran produk baharu yang membolehkan orang ramai berkhemah di luar kedai untuk memastikan mereka tidak terlepas “peluang seumur hidup” untuk membeli sesuatu yang boleh mereka lakukan tanpanya.

Kesan psikologi yang lain dari sesuatu trend ini ialah mentaliti kumpulan yang merujuk kepada kecenderungan individu untuk mematuhi tingkah laku dan pendapat majoriti. Orang ramai mungkin merasakan tekanan untuk mengambil bahagian dalam trend semata-mata kerana “semua orang melakukannya”.

Manusia tertarik kepada kebaharuan dan pengalaman baharu. Fad sering menjanjikan sesuatu yang segar dan menarik, memberikan rehat daripada rutin dan kesamaan kehidupan seharian.Salah satu contoh yang menyertai cosplay di mana mereka boleh mengenali antara satu sama lain di acara yang diadakan.

Fad yang berjaya sering menyentuh emosi orang, sama ada melalui jenaka, nostalgia atau rasa kekitaan. Resonansi emosional boleh mewujudkan hubungan yang kukuh dengan pengguna, mendorong mereka untuk menerima trend. Inilah peranan pempengaruh (influencer) dalam media sosial khususnya.

Produk yang dikaitkan dengan trend tertentu boleh berfungsi sebagai simbol identiti dan kepunyaan. Dengan mengamalkan trend, individu menandakan keahlian mereka dalam kumpulan atau subbudaya tertentu, meningkatkan rasa hubungan diri dan sosial. Ia agak jelas apabila orang menyertai kelab tertentu bahawa mereka menganggapnya sebagai cara untuk mencapai simbol prestij atau mempunyai produk jenama tertentu.

Fad sering menjanjikan faedah ketara atau tidak ketara, sama ada kesihatan, status atau kebahagiaan yang bertambah baik. Walaupun manfaat ini dibesar-besarkan atau tidak berasas, janji itu sahaja sudah cukup untuk menarik pengguna. Kegilaan global terhadap makanan tambahan yang tidak terbukti faedahnya adalah satu contoh yang saiz pasarannya dianggarkan RM832.298 bilion pada 2023. Daripada makan makanan berkhasiat, orang ramai lebih suka sanggup berbelanja untuk makanan tambahan yang mahal.

Kempen pemasaran dan pendedahan media yang berkesan memainkan peranan penting dalam menyemarakkan trend ini. Melalui pemesejan dan promosi strategik, syarikat boleh mencipta desas-desus (buzz) di sekitar produk mereka dan menjana minat yang meluas. Pengiklanan ialah cara untuk perniagaan mendekati, menarik perhatian pengguna dan mempengaruhi mereka untuk membeli produk atau perkhidmatan. Ini menjelaskan mengapa saiz pasaran pengiklanan global dianggarkan berjumlah RM3,035 bilion pada 2023, meyakinkan orang ramai untuk membeli barangan atau perkhidmatan dengan kepercayaan bahawa mereka memerlukannya.

Fad yang mudah diterima pakai dan disepadukan ke dalam kehidupan seharian berkemungkinan besar tersebar dengan cepat. Sama ada produk ringkas seperti gasing tangan  (fidget spinner) atau kegilaan tarian yang menarik, kebolehcapaian dan kesederhanaan adalah faktor utama. Media sosial ialah satu cara yang berkesan untuk menyebarkan trend dan mesej bawah sedar untuk mempengaruhi orang ramai walaupun keputusan mereka akhirnya tidak rasional.

Jika pengguna berundur dan melihat pembelian dan komitmen kewangan mereka, mereka mungkin melihat bahawa mereka terdedah kepada trend. Mereka berpendapat bahawa kad kredit mereka atau kemudahan kredit seperti Beli Sekarang, Bayar Kemudian adalah penyelesaian mudah untuk masalah mereka. Walau bagaimanapun, apabila mereka tidak dapat membayar pada akhir bulan, hutang mereka akan mula terkumpul ke tahap di mana mereka tidak dapat melepaskan diri dari perangkap hutang.

Kami menggesa golongan belia yang berhutang untuk mendapatkan bantuan daripada Agensi Kaunseling dan Pengurusan Kredit, lebih dikenali sebagai AKPK. Bagi mereka yang menyedari bahawa mereka sedang menuju ke arah perangkap hutang untuk mula melihat belanjawan bulanan mereka, membayar apa sahaja hutang yang mereka ada, dan mengurangkan perbelanjaan mereka. Menjelaskan hutang adalah kepentingan utama.

Kementerian Pendidikan juga perlu memperkenalkan dan memasukkan kursus pengurusan kewangan di sekolah menengah atas.

Mohideen Abdul Kader
Presiden
Persatuan Pengguna Pulau Pinang

Surat Kepada Pengarang, 26 Mac 2024