Keadaan yang Semakin Kritikal

Satu kajian tempatan mendedahkan pemanasan laut bukan sahaja mengurangkan stok ikan di lautan, ia juga mengakibatkan saiz ikan yang lebih kecil dan juga anjakan spesies tertentu.

Keadaan panas semasa tidak membantu dan memburukkan lagi keadaan, banjir dan kemarau secara langsung atau tidak langsung menjejaskan hasil tangkapan nelayan, kata pakar.

Naib Canselor Universiti Malaysia Terengganu (UMT) Prof Datuk Dr Mazlan Abd Ghaffar berkata apabila suhu permukaan laut meningkat, kekuatan siklon tropika akan meningkatkan kekerapan ribut di tengah laut.

“Ini secara langsung memberi kesan kepada risiko nelayan turun ke laut untuk menangkap ikan. Ini adalah fenomena global, kerana kajian terbaharu menunjukkan bahawa perubahan iklim mempengaruhi stok ikan dengan kesan buruk terhadap terumbu karang, menyebabkan pelunturan karang dan mengubah komposisi dan kepelbagaian spesies.

“Dalam konteks ini, adalah penting untuk memahami kesan peristiwa ekstrem seperti peningkatan suhu, kenaikan paras laut, banjir, kemarau dan taufan untuk meramal dan memahami dinamik stok ikan dan implikasinya terhadap sistem pengeluaran makanan masa hadapan.

“Kesan peristiwa ini sudah pun diperhatikan di kawasan lautan dan pantai, menjejaskan stok ikan,” katanya kepada The Star.

Pemerhatian adalah berdasarkan kajian makmal perubahan iklim Institut Bioteknologi Marin UMT.

Prof Mazlan berkata kesan perubahan iklim lebih besar di kawasan tropika Asia, di mana suhu lebih tinggi, menyumbang kepada pengurangan stok ikan.

Memetik contoh, beliau berkata ikan siakap liar (barramundi) semakin berkurangan di laluan air dan kebanyakannya dijual di pasaran domestik ketika ini adalah ikan ternakan.

“Kajian kami mendapati saiz badan ikan menjadi lebih kecil berbanding 20 tahun lalu akibat aktiviti menangkap ikan secara berlebihan dan kesan perubahan iklim.

“Penangkapan ikan berlebihan menyebabkan ikan kecil ditangkap sebelum ia membesar, dan pemanasan laut menjejaskan telur dan pembiakan ikan,” katanya sambil menambah saiz pelbagai jenis ikan telah mengecil kira-kira 10%.

Pensyarah kanan teknologi peralatan menangkap ikan dan ekologi perikanan UMT Mohd Fazrul Hisham Abd Aziz berkata perubahan iklim dan aktiviti penangkapan ikan yang tidak terkawal telah menyebabkan pengurangan tangkapan ikan di Terengganu, menunjukkan cuaca panas yang berterusan.

“Kenaikan suhu secara mendadak boleh menyebabkan kehilangan habitat dan spesies marin.

“Peralihan arus laut dan perairan yang semakin panas mengubah taburan stok ikan dan mengubah struktur ekosistem,” tambahnya lagi.

Mohd Fazrul berkata perubahan iklim juga mungkin menghalang anak ikan daripada bekalan makanan awal yang paling penting iaitu plankton dan zooplankton.

Beliau mengesahkan saiz ikan semakin mengecil berbanding saiz purata pelbagai jenis ikan.

“Pembiakan ikan bergantung kepada makanan, habitat, faktor ekologi dan faktor persekitaran seperti kualiti air dan perubahan suhu laut,” katanya.

Oleh itu, beliau berkata perubahan suhu yang disebabkan oleh perubahan iklim mungkin mengubah kualiti makanan dan pengedaran ikan.

“Seperti hidupan laut lain, ikan akan mencari tempat yang sesuai. Dan berdasarkan keadaan semasa, ada kemungkinan ikan akan berhijrah ke persekitaran yang lebih sesuai,” katanya.

Mohd Fazrul berkata, nelayan pantai di Terengganu bergelut kerana hasil tangkapan yang semakin berkurangan sejak setahun lalu, sambil menambah bahawa perubahan iklim turut menjejaskan mata pencarian mereka.

“Dulu nelayan mampu menangkap 100 kg hanya dalam satu perjalanan, tetapi kini mereka hanya mendapat 2 kg hingga 4 kg,” tambahnya.

Beliau berkata, nelayan Terengganu tidak dapat turun ke laut dengan kerap berikutan perubahan cuaca yang teruk.

“Iklim sentiasa berubah. Dan selalunya, ombak sangat hebat,” katanya sambil mengeluh kerana bot mereka tidak dilengkapi untuk menghadapi laut bergelora.

Memetik satu lagi contoh bagaimana perubahan corak cuaca memberi kesan kepada nelayan Terengganu, beliau berkata mereka pernah turun ke laut seawal jam 4 pagi.

Hari ini, ia ditangguhkan sehingga antara 10 pagi dan 11 pagi kerana perubahan arus bawah, tambahnya.

“Tahun lalu, nelayan tidak dapat menangkap ikan sehingga seminggu setiap bulan. Dan hanya dua hingga tiga perjalanan dibuat Januari ini kerana cuaca buruk,” katanya.

Mohd Fazrul juga berkata penangkapan ikan haram, tidak dilaporkan dan tidak dikawal (IUU) di perairan Malaysia menyebabkan kerugian RM2.1 bilion antara 2020 dan 2021.

“Walaupun Jabatan Perikanan berusaha untuk menguatkuasakan peraturan, ramai yang sanggup mengambil risiko menjalankan penangkapan ikan seperti itu,” katanya.

Berdasarkan kajian marin daripada pasukannya, beliau berkata perubahan iklim dan aktiviti penangkapan ikan yang tidak terkawal boleh menyebabkan penurunan kira-kira 40% dalam tangkapan ikan di Terengganu.

Mohd Fazrul berkata faktor lain yang menyebabkan populasi ikan semakin berkurangan ialah bot nelayan pukat tunda yang menyeberang ke zon laluan air lain.

Sumber: The Star (19 Jun 2023)