Jangan korbankan akses rakyat Malaysia kepada ubat-ubatan yang berpatutan

Berikutan perang tarif Presiden Amerika Syarikat (AS) Donald Trump dan ketidaktentuan perdagangan global yang semakin meningkat, negara-negara di seluruh Selatan Global, termasuk Malaysia, telah beralih kepada perjanjian perdagangan bebas (FTA) untuk mempelbagaikan pasaran dan mengurangkan risiko ekonomi.

Semasa Sidang Khas Parlimen untuk membincangkan tarif AS pada 5 Mei, Perdana Menteri Dato’ Seri Anwar Ibrahim mengumumkan bahawa Malaysia telah memuktamadkan FTA dengan Persatuan Perdagangan Bebas Eropah (EFTA), yang terdiri daripada Iceland, Liechtenstein, Norway dan Switzerland. Perjanjian terbaharu ini, yang dikenali sebagai MEEPA, dibuat selepas Perjanjian Komprehensif dan Progresif bagi Perkongsian Trans-Pasifik (CPTPP), perjanjian baru-baru ini dengan Emiriah Arab Bersatu (UAE) dan bersama-sama rundingan berterusan dengan Kesatuan Eropah (EU), dan di bawah ASEAN. Kini kita diberitahu rundingan dua hala sedang berjalan dengan AS untuk meredakan tekanan tarif.

Tetapi terdapat kebimbangan yang semakin meningkat bahawa perjanjian-perjanjian ini terutamanya yang melibatkan negara-negara maju adalah kurang mengenai akses pasaran yang saling menguntungkan dan lebih kepada mengenakan peraturan yang meluas yang mengehadkan autonomi negara membangun untuk melakarkan haluan pembangunan mereka sendiri.

Melangkaui Perdagangan: Menyempitkan Ruang Dasar

Apa yang dipanggil perjanjian perdagangan sejak 25 tahun lalu semakin berusaha untuk membenamkan peraturan mengenai harta intelek (IP), pelaburan asing, pemerolehan kerajaan dan peraturan domestik iaitu peraturan yang boleh menyekat keupayaan negara untuk mempromosikan industri tempatan, mengawal aliran modal atau melindungi kepentingan awam termasuk kesihatan dengan lebih teruk. Negara yang berkuasa membentuk perjanjian ini untuk mengukuhkan kepentingan ekonomi mereka sendiri atau atas sebab geopolitik terutamanya dalam kes AS, sering kali dengan mengorbankan kedaulatan dan fleksibiliti dasar di Selatan Global.

Malaysia telah pun mengalah asas penting dalam CPTPP, dan dalam perjanjian itu, peruntukan TRIPS-plus yang paling teruk telah digantung selepas Trump 1.0 keluar. Risiko mengulangi kesilapan dalam CPTPP dan kini memasukkan komitmen IP yang memudaratkan muncul dengan MEEPA dan perjanjian lain pada masa depan.

Sebaik sahaja undang-undang IP Malaysia diubah jika MEEPA mematuhinya, SEMUA negara akan mendapat manfaat termasuk syarikat AS bukan hanya 4 negara EFTA.

Kos Konsesi IP yang Tinggi

Kemasukan bab IP dalam MEEPA, seperti yang dilaporkan di laman sesawang EFTA, adalah membimbangkan. Perjanjian dengan Kanada, Majlis Kerjasama Teluk (Gulf Cooperation Council) dan Southern African Customs Union tidak mempunyai bab IP.

Walaupun teks penuh masih tidak didedahkan, terdapat kebimbangan bahawa MEEPA mungkin mengandungi kewajipan TRIPS-plus iaitu peraturan IP yang melangkaui piawaian yang ditetapkan oleh Perjanjian Pertubuhan Perdagangan Dunia (WTO) mengenai Aspek Berkaitan Perdagangan Hak Harta Intelek (TRIPS).

Pelan Induk Perindustrian Kebangsaan Malaysia (NIMP) telah mengakui bahawa monopoli paten di bawah TRIPS telah menyumbang kepada harga ubat yang tinggi. Peruntukan TRIPS-plus seperti lanjutan tempoh paten, eksklusiviti data, kaitan paten dan sekatan ke atas penggunaan perlindungan kesihatan awam akan memburukkan lagi masalah ini, menaikkan harga ubat dan menangguhkan kemasukan generik yang lebih berpatutan.

Ini bukan risiko hipotesis. Di negara seperti Colombia dan Jordan, peruntukan yang sama telah menyebabkan kenaikan mendadak dalam harga ubat dan belanjawan kesihatan awam yang tegang. Colombia dijangka membelanjakan tambahan AS$756 juta pada 2025 sahaja disebabkan peraturan sedemikian. Di Jordan, harga ubat meningkat sekurang-kurangnya 20%, menelan satu perempat daripada bajet kesihatan negara. Semakan 2022 terhadap 91 kajian mendapati trend yang konsisten: monopoli farmaseutikal yang lebih kukuh yang dicipta oleh langkah TRIPS-plus yang dikaitkan dengan harga ubat yang lebih tinggi, kelewatan yang lebih lama dalam kemasukan ubat generik dan peningkatan kos penjagaan kesihatan dengan beban yang paling berat ditanggung oleh pesakit dan sistem kesihatan awam.

Kedaulatan Kesihatan Malaysia Berisiko

Pengalaman Malaysia dengan krisis kesihatan awam seperti HIV/AIDS dan Hepatitis C mendedahkan nilai pelesenan wajib, fleksibiliti penting di bawah TRIPS, yang membolehkan import harga ubat generik yang jauh lebih murah dan rawatan percuma.

Mengguna pakai peraturan TRIPS-plus akan mengehadkan keupayaan Malaysia untuk bertindak balas terhadap krisis masa depan dan menjejaskan industri farmaseutikalnya, yang membekalkan lebih satu pertiga daripada keperluan negara dan boleh mengeluarkan ubat yang paling penting. Pengeluar tempatan adalah kunci kepada kedaulatan kesihatan kita dan untuk mencapai sara diri farmaseutikal iaitu pengajaran yang diperkukuh oleh gangguan rantaian bekalan era pandemik. Peraturan IP yang terhad tidak menggalakkan R&D tempatan dan persaingan ubat generik, mempertaruhkan kos yang lebih tinggi dan mengurangkan akses di tengah-tengah peningkatan inflasi perubatan.

Gesaan bagi Ketelusan dan Akauntabiliti

Malaysia sudah pun menjadi pengimport bersih harta intelek. Konsesi TRIPS-plus memberi manfaat kepada syarikat multinasional asing dan menjejaskan ekonomi dan penjagaan kesihatan kita. Pelapor Khas PBB mengenai hak asasi manusia dan Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) memberi amaran terhadap peraturan sedemikian, namun rundingan perdagangan Malaysia kekal kabur, dengan perjanjian diumumkan hanya selepas dimuktamadkan dan kurang penelitian awam atau Parlimen. Proses dasar perdagangan yang telus, berfokuskan kesihatan dan demokratik amat diperlukan dengan segera. Kami menggesa Kementerian Pelaburan, Perdagangan dan Industri (MITI) dan Kerajaan untuk:

• Meminta bagi mengeluarkan bab IP dalam MEEPA.
• Menerbitkan teks draf perjanjian semasa rundingan dan sebelum ditandatangani, untuk membolehkan semakan yang sewajarnya oleh Parlimen dan masyarakat sivil. Dalam hal ini, EU sejak 2015, telah menerbitkan cadangan teks rundingannya. Tiada sebab kenapa Malaysia tidak boleh melakukan perkara yang sama.
• Menjalankan perundingan awam dengan semua pihak berkepentingan yang berkaitan termasuklah profesional kesihatan, kumpulan pengguna, kesatuan sekerja dan penyokong alam sekitar.
• Memastikan penilaian kesan terhadap hak asasi manusia sebelum dan selepasnya bagi semua perjanjian perdagangan dan pelaburan.
• Melibatkan Kementerian Kesihatan secara berpusat dalam semua rundingan perdagangan yang boleh menjejaskan akses dan kemampuan penjagaan kesihatan

Kesihatan Mesti Diutamakan

Dalam mengejar perjanjian perdagangan bagi pertumbuhan ekonomi, kita tidak boleh mengulangi kesilapan lalu dengan menukar ruang dasar kita bagi keuntungan diplomatik jangka pendek yang samar-samar atau janji pelaburan yang samar-samar. Malaysia mestilah mengamalkan pendirian yang jelas: tiada TRIPS-plus, dan perjanjian perdagangan tidak boleh menjejaskan hak kita untuk mendapatkan penjagaan kesihatan yang berpatutan, atau pembangunan industri farmaseutikal domestik yang teguh untuk mengurangkan pergantungan besar kita terhadap import.

Taruhannya terlalu tinggi untuk berdiam diri.

Mohideen Abdul Kader
Presiden
Persatuan Pengguna Pulau Pinang (CAP)

Surat Kepada Pengarang, 7 Mei 2025