Surat Terbuka kepada Pemimpin ASEAN: KURANGKAN PENGELUARAN PLASTIK bagi Pembangunan Mampan di Asia Tenggara

Dunia berkumpul minggu ini bagi mesyuarat kelima dan terakhir (INC5) untuk merundingkan perjanjian plastik global untuk menamatkan pencemaran plastik di Busan, Korea Selatan. Ketegangan adalah tinggi untuk menghasilkan perjanjian yang boleh menangani krisis plastik dengan secukupnya di tengah-tengah pandangan yang bertentangan mengenai kebanyakan isu kritikal. Hari-hari yang akan datang akan menjadi sangat penting.

Sebagai rantau yang sering dipersalahkan bagi pencemaran plastik marin, perjanjian plastik global yang lebih kukuh dan mengikat secara sah adalah penting kepada Asia Tenggara (SEA) untuk membersihkan pantai kita; melindungi kesihatan, habitat dan ekosistem kita; dan meningkatkan imej kita.

Gesaan untuk Kepimpinan ASEAN

Bulan lalu, Negara Anggota ASEAN berkumpul di Laos bagi Sidang Kemuncak ASEAN ke-44 dan ke-45 dan mengeluarkan Deklarasi ASEAN mengenai Kitaran Plastik. Pemimpin rantau ini mengakui kesan buruk serpihan plastik marin dan pencemaran plastik ke atas pembangunan mampan dalam dimensi alam sekitar, sosial dan ekonomi serta semakin mendesak untuk menangani isu itu.

Walau bagaimanapun, tiga elemen hilang dengan jelas sekali. Pertama, kesan plastik yang teruk terhadap kesihatan manusia, iklim dan alam sekitar, daripada pengekstrakan bahan mentah, kepada pengeluaran, pengangkutan, penggunaan dan pelupusan. Kedua, keperluan segera untuk mengurangkan pengeluaran plastik utama. Ketiga, keperluan untuk menghapuskan bahan kimia berbahaya dalam plastik.

Kami menggesa kerajaan kita untuk meningkatkan dan merundingkan perjanjian plastik yang lebih kukuh yang akan mengawal pengeluaran plastik demi kesihatan kita dan generasi akan datang.

Plastik, Bahan Kimia dan Kesihatan

Saiz pasaran plastik SEA dianggarkan pada 30.48 juta tan pada 2024. Ia dijangka mencecah 38.36 juta tan menjelang 2029, berkembang pada kadar pertumbuhan tahunan kompaun lebih besar daripada 4% dalam tempoh ramalan (2024-2029).

Bukti saintifik yang semakin meningkat telah muncul mengenai bahaya plastik kepada kesihatan manusia. Sejak 2020, lebih 200 kajian mikroplastik telah dijalankan di rantau ASEAN. Populasi rantau SEA mempunyai kadar mikroplastik tertinggi dalam tubuh manusia, antara 80 hingga 490 mg per kapita sehari. Bahan kimia plastik adalah punca utama kemerosotan kesuburan lelaki di seluruh dunia, dengan penurunan yang lebih cepat di Selatan global.

Plastik mengandungi lebih daripada 16,000 bahan tambahan kimia yang digunakan dalam semua penerapan plastik. Lebih daripada 4,200 bahan kimia plastik telah dikenal pasti sebagai bahan kimia yang membimbangkan kerana ia berterusan, bio-akumulatif, mudah alih dan/atau toksik, sementara data tidak mencukupi mengenai bahan kimia lain.

Bahan kimia yang biasa digunakan dalam plastik sebagai pemplastik, kalis api, pewarna atau sifat tidak melekat dalam mainan, pakaian, permaidani, alat memasak dan banyak lagi boleh menyebabkan ketidaksuburan, ketidakseimbangan hormon, obesiti dan juga menjejaskan perkembangan otak.

Kitar semula plastik ini akan mengumpul bahan cemar ini menjadi produk baharu, meracuni keseluruhan rantaian nilai dan pengguna. Selain itu, plastik tidak boleh dikitar semula selama-lamanya dan, oleh itu, tidak boleh didakwa mempunyai potensi kitaran.

Di Busan, istilah “ekonomi kitaran” dicadangkan dalam banyak artikel di dalam teks perjanjian. Istilah ini menghantar rasa jaminan yang palsu, seterusnya menyemarakkan lagi pengeluaran plastik yang berlebihan. Malah, kerajaan California memfailkan saman terhadap ExxonMobil, menuduh syarikat itu membuat dakwaan palsu mengenai kemampuan untuk mengitar semula plastik.

Kesan Pengeluaran Berlebihan Plastik

Apabila mempertimbangkan akan kemudaratan plastik, satu bidang yang sering diabaikan ialah kesan pengekstrakan bahan api fosil, loji petrokimia dan kemudahan pengeluaran plastik terhadap kesihatan kita.

Kemudahan petrokimia di rantau SEA semakin berkembang, bergantung pada unjuran pertumbuhan bagi pengeluaran plastik. Walau bagaimanapun, laporan menunjukkan bahawa banyak crackers di seluruh dunia, termasuk di rantau SEA, mempunyai kapasiti terbiar, kebanyakannya di bawah 75% daripada kapasiti terpasangnya, disebabkan usia loji dan persaingan yang sengit. Konglomerat perindustrian terbesar Thailand menghentikan operasi di kompleks petrokimianya di Vietnam selepas hanya sebulan kerana margin yang rendah.

Komuniti yang tinggal di sekitar loji petrokimia mengalami kesan kesihatan jangka panjang yang dahsyat, daripada Chemical Valley di Kanada, ke Cancer Alley di Amerika Syarikat (AS), ke Itali, Nigeria, Sepanyol, Taiwan dan United Kingdom. Pengangkutan plastik juga mendedahkan risiko yang tinggi, seperti yang dilihat dalam bencana kapal X-press Pearl yang menumpahkan berbilion-bilion pelet plastik di seluruh pantai Sri Lanka dan tumpahan vinil klorida dalam bencana kereta api di AS.

Malah lebih dekat lagi dengan kita, di Rayong, Thailand, letupan di tangki yang menyimpan produk sampingan pengeluaran resin plastik menyebabkan kematian seorang pekerja pada Mei tahun ini, sementara dua lagi pekerja terbunuh dalam letupan tangki kimia di Prachin Buri pada Oktober. Di Indonesia, kebocoran kimia dan gas yang berulang dari beberapa loji petrokimia di Cilegon, Banten, pada Januari dan Februari 2024 menjejaskan ratusan orang dan kanak-kanak di sekitar loji itu.

Di Malaysia pula, di Kerteh, Terengganu, kanak-kanak menghadapi masalah kesihatan seperti penyakit pernafasan akibat pencemaran daripada tiga loji penapisan, manakala kawasan sekitar juga didapati mengandungi tahap logam berat yang lebih tinggi. Di Indonesia, lebih daripada 5% pelajar yang tinggal di sekitar kluster industri petrokimia Cilegon mempunyai satu atau banyak kecacatan dan pembangunan tertunda.

Antara kemudahan plastik iaitu antara September 2023 dan September 2024, 24 kes kebakaran atau letupan berlaku di kilang atau simpanan plastik di Thailand di mana purata dua ke sebulan. Kebakaran dan letupan kilang plastik berleluasa di seluruh Malaysia, Indonesia dan Vietnam. Satu kajian baharu di Thailand menunjukkan bahawa kepekatan tinggi beberapa bahan kimia plastik penyebab kanser dikesan dalam darah pekerja kitar semula plastik, yang termasuk PAH, ftalat, alternatif ftalat, OPFR, penstabil UV benzotriazole, dan fenol dan bisphenol (contohnya BPA).

Seperti yang dikatakan oleh perwakilan negara dari Panama pada petang Rabu di INC5, “Pencemaran plastik bukan sekadar krisis. Ia adalah serangan ke atas planet kita, ke atas rakyat kita, dan serangan ke atas masa depan kita.” Lebih lima puluh tahun kempen kitar semula yang gagal telah membuktikan bahawa untuk mengurangkan pencemaran plastik, kita mestilah mengurangkan pengeluaran plastik.

Kos Serangan Plastik

Sains telah bercakap. Percambahan penggunaan plastik bukan sahaja memburukkan kesihatan kita tetapi juga mengancam kestabilan proses sistem Bumi yang penting. Ia juga adalah ekonomi yang teruk. Kos seumur hidup plastik kepada alam sekitar dan masyarakat, termasuk pelepasan gas rumah hijau, pengurusan sisa dan pencemaran (tidak termasuk kos kesihatan manusia), dianggarkan lebih daripada sepuluh kali ganda kos pasarannya. Para saintis menganggarkan bahawa penyakit yang dikaitkan dengan plastik menelan kos USD 249 bilion pada 2018 di AS. Mengurangkan pengeluaran plastik boleh memberi manfaat dari segi ekonomi, dengan kos bersih tidak bertindak jauh lebih tinggi daripada kos mengurangkan pengeluaran plastik dan pencemaran.

Di Busan, 220 pelobi industri bahan api fosil dan kimia mendaftar untuk mengambil bahagian dalam rundingan perjanjian plastik global, delegasi terbesar berbanding negara dan kumpulan lain. Sementara itu, masyarakat sivil dan Orang Asli mempunyai penyertaan terhad, dengan cadangan untuk menyekat lagi penyertaan pemerhati di badan pentadbir perjanjian plastik pada masa hadapan. Kita tidak boleh membiarkan mereka mengawal proses.

Kerajaan ASEAN kita mestilah memimpin untuk melindungi rantau kita. Akhirnya, pembangunan mampan bergantung kepada populasi yang sihat dan persekitaran yang terpelihara untuk berkembang maju. Ini boleh menjadi detik perubahan untuk menamatkan pencemaran plastik dan melindungi generasi masa depan kita.

Surat Terbuka ini dikarang bersama oleh wakil pertubuhan masyarakat sivil di seluruh Asia Tenggara:

1.  Aileen Lucero, National Coordinator, EcoWaste Coalition of the Philippines
2.  Arpita Bhagat, Plastic Policy Officer, Asia Pacific, Global Alliance for Incinerator Alternatives
3.  Chinkie Peliño-Golle, Regional Coordinator, International Pollutants Elimination Network – Southeast and East Asia
4.  Coleen Salamat, Asia Pacific Waste Trade Project Coordinator, Break Free From Plastic
5.  Jashaf Shamir Lorenzo, Deputy Executive Director, BAN Toxics Philippines
6.  Khor Sue Yee, Director, Zero Waste Malaysia
7.  Mageswari Sangaralingam, Chief Executive, Consumers’ Association of Penang (Malaysia)
8.  Penchom Saetang, Director, Ecological Alert and Recovery – Thailand
9.  Quach Thi Xuan, Coordinator, Vietnam Zero Waste Alliance
10. Ramon San Pascual, MPH, Executive Director, Health Care Without Harm Southeast Asia
11. Salisa Traipipitsiriwat, Senior Campaigner, Environmental Justice Foundation (Southeast Asia)
12. Thew Kim Guan, Chairman, Kuala Langat Environmental Action Association (Malaysia)
13. Thing Siew Shuen, Senior Programme Manager, Greenpeace Malaysia
14. Wong Pui Yi, Research Consultant, Basel Action Network (Malaysia)
15. Wong Si Peng, Events and Projects Officer, Center to Combat Corruption and Cronyism (Malaysia)
16. Yeb Sano, Executive Director, Greenpeace Southeast Asia
17. Yuyun Ismawati, Senior Advisor, Nexus3 Foundation (Indonesia)

Klik di sini untuk versi PDF dengan butiran lengkap:
https://consumer.org.my/wp-content/uploads/2024/12/Reduce-Plastic-Production-for-Sustainable-Development-in-Southeast-Asia1.pdf