CAP Tuntut Tindakan Segera Terhadap Kebolehcapaian bagi Orang Kurang Upaya (OKU)

Persatuan Pengguna Pulau Pinang (CAP) menggesa Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan  (KPKT) untuk segera meningkatkan kebolehcapaian di bangunan awam dan premis kerajaan. Tinjauan CAP baru-baru ini telah mendedahkan jurang yang membimbangkan dalam kemudahan asas untuk Orang Kurang Upaya (OKU), dengan berkesan menafikan hak sama rata mereka untuk mengakses perkhidmatan awam.

Penemuan daripada tinjauan kami termasuk:

1. Bangunan Tuanku Syed Putra, Leboh Downing – Tiada tandas mesra OKU; lif terlalu sempit untuk kerusi roda.
2. Beberapa lot kedai telah dibina tanpa memasukkan ciri kebolehcapaian untuk OKU.
3. Terminal Bas Komtar – Tiada tandas mesra OKU; tanjakan tidak selamat, dan laluan pejalan kaki terlalu sempit untuk berjalan dengan selamat.
4. Balik Pulau – Tanjakan yang direka bentuk dengan buruk yang tidak selamat dan tidak boleh diakses oleh OKU.
5. Beberapa perhentian bas kekurangan ciri-ciri kebolehcapaian bagi OKU.

Pihak berkuasa tempatan memainkan peranan penting dalam memastikan kebolehcapaian dan keterangkuman di ruang awam, perniagaan dan kemudahan komuniti di bawah Akta Orang Kurang Upaya 2008 (Akta 685) dan Undang-undang Kecil Bangunan Seragam (Negeri Pulau Pinang) 1986 (UKBS), yang telah dipinda pada 1991.

UKBS menghendaki bangunan yang dibina sebelum permulaan pindaan mestilah mematuhi peruntukan kebolehcapaian dalam tempoh tiga tahun dari penguatkuasaannya.

Penemuan ini menggariskan kegagalan serius untuk menegakkan piawaian yang ditetapkan di bawah kedua-dua Akta Orang Kurang Upaya 2008 (Akta 685) dan Undang-undang Kecil Bangunan Seragam (Negeri Pulau Pinang) 1986, khususnya Undang-undang Kecil 34A, yang mewajibkan bangunan dan kemudahan yang dibuka kepada orang ramai mestilah boleh diakses, selamat dan boleh digunakan oleh semua, termasuk OKU. Tahun ini menandakan tahun ke-34 selepas pindaan UKBS pada 1991.

Pada dasarnya, undang-undang bukan sahaja memberikan kuasa kepada pihak berkuasa tempatan tetapi juga meletakkan kewajipan kepada mereka untuk melindungi hak OKU dengan memastikan ruang awam, perniagaan dan kemudahan boleh diakses, selamat dan inklusif.

Suara daripada komuniti OKU:

“Kadang-kadang tandas orang kurang upaya dikunci, dan saya terpaksa memegang pundi kencing sehingga saya pulang. Ia membuatkan saya rasa terpinggir.”

“Tanjakannya terlalu curam apabila menggunakannya adalah amat berbahaya. Saya takut rebah di tempat yang tidak selamat.”

“Kami terpaksa bergantung kepada orang lain hanya untuk mengakses perkhidmatan kerajaan. Ini bukanlah bermaruah.”

Walaupun terdapat peruntukan undang-undang yang sedia ada, CAP mendapati bahawa banyak bangunan dan kemudahan masih tidak mematuhinya. Tandas yang tidak boleh diakses, tanjakan yang tidak diselenggara dengan baik, dan kemudahan orang kurang upaya yang berkunci atau tidak boleh digunakan terus melucutkan hak OKU untuk mendapatkan maruah dan kemerdekaan.

CAP menggesa agar pihak berkuasa tempatan untuk mengambil tindakan segera dengan:

• Menguatkuasakan pematuhan Akta Orang Kurang Upaya 2008 dan piawaian reka bentuk sejagat.
• Menjalankan audit segera dan menaik taraf kemudahan yang tidak memenuhi keperluan kebolehcapaian.
• Memastikan tandas orang kurang upaya kekal tidak berkunci dan berfungsi, atau memberikan notis yang jelas apabila dalam pembaikan.
• Melatih kakitangan dan memulakan pemantauan berkala ke atas kemudahan bagi kebolehcapaian.
• Melibatkan organisasi OKU dalam perancangan, pemantauan dan pengawasan infrastruktur kebolehcapaian untuk memastikan kemudahan memenuhi keperluan sebenar.

Kebolehcapaian bukanlah satu keistimewaan tetapi hak asasi manusia. Pihak berkuasa tempatan mesti bertindak sekarang untuk menegakkan tanggungjawab undang-undang dan moral mereka terhadap Orang Kurang Upaya, memastikan setiap rakyat Malaysia boleh mengakses ruang dan perkhidmatan awam dengan bermaruah dan berdikari.

Mohideen Abdul Kader
Presiden
Persatuan Pengguna Pulau Pinang (CAP)

Kenyataan Akhbar, 14 Oktober 2025