Di Asia, Sisa Sifar Terbukti Menjadi Penyelesaian Iklim
Amalan sisa sifar yang dipimpin oleh komuniti dan pengagihan adalah peluang yang mudah dicapai dalam menangani krisis iklim.
Bukan setiap hari anda melihat perkataan “sisa sifar” dan “iklim” di dalam ayat yang sama. Pengamal sisa sifar, kedua-dua individu dan organisasi masyarakat sivil, bersaing bagi perubahan gaya hidup individu sambil turut menyeru bagi perubahan sistem dalam cara sesuatu dihasilkan dan digunakan. Malangnya, perniagaan plastik besar, minyak dan barangan pengguna yang bergerak pantas (FMCG), sebaliknya, mendesak bagi program yang sering akan memberi manfaat kepada mereka lebih daripada mengurangkan perubahan iklim sebenarnya.
Amalan sisa sifar yang dipimpin komuniti dan adalah peluang yang mudah dicapai dalam menangani krisis iklim. Sementara bersekutu dengan kempen untuk membebaskan daripada plastik dan menghentikan pembakaran sisa, kempen sisa sifar juga berkait dengan pengurangan dan penyesuaian iklim. Anda tidak boleh membuang sisa sifar tanpa mempunyai kesan positif terhadap iklim.
Sektor sisa ialah sumber pelepasan metana antropogen ketiga terbesar, satu pertiga daripada jumlah global, menurut “Penilaian Metana Global: Faedah dan Kos Mengurangkan Pelepasan Metana.” Laporan Program Alam Sekitar Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (UNEP) dan Gabungan Iklim dan Udara Bersih (CCAC) meletakkan pengurangan metana sebagai dasar sasaran iklim utama pada 2021, sebelum pelancaran Ikrar Metana Global (GMP).
Metana ialah gas rumah hijau jangka pendek yang bertanggungjawab bagi satu perlima pemanasan global buatan manusia. Ia merosot dalam 12 tahun, menjadikan inisiatif dan usaha mengurangkan metana sebagai komponen penting dalam mana-mana dasar pengurangan perubahan iklim. Menurut laporan “Perkara Metana: Pendekatan Komprehensif untuk Pengurangan Metana,” pelepasan metana daripada sektor sisa dihasilkan terutamanya daripada pemecahan bahan terurai di tapak pembuangan sampah, tapak pelupusan sampah atau persekitaran rawatan kumbahan yang membatasi oksigen.
Melihat kepada komposisi sisa di Asia sahaja, dengan lebih 50 peratus sisa organik, kami melihat kenapa pengasingan sisa dan pengkomposan organik akan membantu dalam mengekalkan peningkatan suhu di bawah nilai ambang 1.5 darjah, sasaran yang ditetapkan dalam Perjanjian Paris dan ditandatangani oleh 195 negara. Kedua-dua aktiviti ini sahaja boleh mengurangkan pelepasan metana dari tapak pelupusan sampah sebanyak 92 peratus.
Di sinilah campur tangan kerajaan memainkan peranan.
Di Persidangan Perubahan Iklim PBB di Azerbaijan pada tahun ini, pembiayaan iklim adalah menjadi agenda utama, dan persidangan pada tahun depan di Brazil akan menyaksikan penghujahan Komitmen yang Ditetapkan secara Nasional (NDC) baharu yang akan berfungsi sebagai hala tuju bagi tindakan iklim negara. Ketika negara bersedia bagi sidang kemuncak yang akan datang ini, keperluan untuk mengalih semula pembiayaan dan strategi nasional ke arah sisa sifar adalah amat kritikal.
Negara-negara di Asia sedang bergerak ke arah ini, dengan sesetengah daripadanya mendahului dan yang lain mengambil pengajaran yang dipelajari dan menerapkan amalan terbaik dari negara jiran. Satu kumpulan seperti itu ialah Rangkaian Bandar Sisa Sifar (ZWCN), satu rangkaian yang terdiri daripada pegawai kerajaan tempatan dan penyokong sisa sifar di Asia yang dibentuk semasa Persidangan Bandar Sisa Sifar Antarabangsa (IZWCC) yang diadakan di Manila pada 2023 untuk memajukan pengurusan sisa mampan di negara mereka.
Pada tahun ini, bahagian Rangkaian Filipina telah dilancarkan secara rasmi. Pegawai Rangkaian yang baharu dipilih mengambil langkah yang lebih jauh, menyedari akan kepentingan mengarusperdanakan amalan sisa sifar bukan sahaja sebagai penyelesaian optimum kepada masalah pengurusan sisa seperti krisis plastik, tetapi sebagai langkah mengurangkan kesan perubahan iklim.
Waktunya sangat tepat dengan pengalaman Asia baru-baru ini mengenai bencana akibat perubahan iklim, dengan El Niño dan La Niña bergantian pada kadar yang tidak pernah berlaku sebelum ini.
Terdapat bandar dan komuniti sisa sifar di Asia yang menjadi contoh hidup kuasa perubahan sisa sifar. Siqujor, wilayah Sisa Sifar pertama Filipina, telah mengharamkan botol plastik kecil dan mencipta sistem isi semula botol kaca, sementara San Fernando di Pampanga, Filipina, telah mencapai kadar pengalihan sisa 90 peratus daripada tapak pelupusan sampah. Kerala, India; Kamikatsu, Jepun; Bandung, Indonesia; dan Pulau Pinang, Malaysia adalah senarai bandar dan komuniti melangkaui sempadan Asia, dengan senarai inisiatif sisa sifar inovatif yang lebih panjang bagi memenuhi dan bertindak balas kepada keperluan sebenar masyarakat.
Melihat kejayaan ini, Rangkaian Bandar Sisa Sifar di Filipina membuat keputusan untuk menggesa Suruhanjaya Perubahan Iklim Filipina (PCCC) memasukkan sisa sifar ke dalam Pelan Tindakan Iklim Kebangsaan (NCAP) dan NDC serta menginstitusikan pejabat alam sekitar dan sumber asli di setiap kerajaan tempatan. Rangkaian itu juga bercadang untuk bekerjasama dengan Suruhanjaya dalam membangunkan program latihan bagi kerajaan tempatan untuk menyepadukan strategi sisa sifar ke dalam Pelan Tindakan Iklim (CAP) tempatan mereka.
Rangkaian itu juga menggesa Suruhanjaya untuk menyokong perundangan Magna Carta bagi Pekerja Sisa yang akan melindungi hak pekerja, komponen utama Prinsip Keadilan Alam Sekitar bagi Tindakan Pantas terhadap Sisa dan Metana. Prinsip Keadilan Alam Sekitar (EJP), hasil daripada proses perundingan yang mengumpulkan input daripada pengalaman hidup pertubuhan keadilan alam sekitar, pengamal sisa sifar, dan pemimpin masyarakat daripada 41 negara, mengakui sifat pelbagai dimensi keadilan alam sekitar yang diasaskan atas prinsip manusia, politik, ekonomi, hak sosial dan budaya; desentralisasi demokrasi; dan tadbir urus yang bertanggungjawab. Prinsip Keadilan Alam Sekitar pertama kali dilancarkan pada 2023 di COP28.
Prinsip Keadilan Alam Sekitar memberikan panduan kepada penggubal dasar yang mengusahakan dasar iklim dalam sektor sisa untuk memastikan dasar itu mengambil kira (1) Menghormati sempadan planet untuk memastikan ekuiti antara generasi, (2) Menghormati bagi semua pemungut sisa dan pekerja sisa, (3) Meningkatkan rangkuman dan pembinaan daripada pengetahuan tempatan, (4) Berindak balas kepada pencemaran dan bahaya alam sekitar dengan akauntabiliti, dan (5) Menyokong penyelesaian holistik melalui perubahan sistem.
Mengekalkan momentum dalam mengurangkan perubahan iklim melalui sistem sisa sifar, dan dengan kanta keadilan alam sekitar, Kongres Serantau mengenai Organik dan Perubahan Iklim (RCOCC) ditetapkan akan berlangsung di India. Kongres itu akan menghimpunkan pertubuhan masyarakat sivil, pemimpin kerajaan, penyokong dasar, perniagaan, ahli akademik dan orang ramai untuk membincangkan dan memberi inspirasi kepada tindakan bagi mengurangkan perubahan iklim melalui pengurangan pelepasan metana daripada sisa organik.
Kongres itu akan menampilkan persidangan di mana penceramah dari seluruh Asia akan berkongsi pengetahuan teknikal dan praktikal mengenai pengurusan organik mampan, ekspo bagi perniagaan mampan dan pembekal mengenai pengurusan organik, dan lawatan sambil belajar untuk mempamerkan pengurusan organik di lapangan.
Walaupun kedua-dua Rangkaian Bandar Sisa Sifar di Filipina dan Kongres Organik di India menjurus ke arah mendorong sistem sisa sifar dengan matlamat pengurangan pelepasan metana, di Singapura, Akta Pendermaan Makanan oleh Orang yang Baik Hati (GSFDA), yang baru-baru ini diluluskan sebagai undang-undang, adalah kes yang berbeza. Tidak ada disebut mengenai iklim atau pengurangan pelepasan metana dalam undang-undang dan seperti namanya, tumpuan utama adalah untuk menggalakkan pendermaan makanan dan perlindungan penderma makanan. Tetapi keputusan akhirnya adalah sama: kurang sisa organik yang berakhir di tapak pelupusan sampah.
Tiga contoh yang berbeza ini menunjukkan peluang yang semakin meningkat bagi usaha tempatan menyumbang kepada isu global yang kritikal. Masanya yang sesuai untuk memasukkan amalan sisa sifar dan langkah-langkah pengurangan pelepasan metana dalam NDC.
Pengerusi Yayasan Mother Earth (MEF) di Filipina, Sonia Mendoza, menyuarakan harapan baharu mengenai bagaimana Rangkaian Bandar Sisa Sifar menangani kedua-dua strategi sisa sifar dan langkah pengurangan perubahan iklim. “Pemimpin daripada komuniti model sisa sifar di seluruh negara berkumpul untuk menekankan bahawa melangkaui pengurusan sisa di mana mereka sedang membina satu pergerakan,” katanya.
“Usaha kolektif bandar dan menjuarainya memberikan kita harapan. Melalui contoh dan pengalaman mereka, kita boleh mengurangkan krisis iklim, mengurangkan pelepasan metana dan memperkasakan bandar dan majlis perbandaran untuk menangani cabaran alam sekitar. Menerima prinsip sisa sifar menyumbang kepada matlamat kemampanan global, membuka jalan bagi komuniti yang berdaya tahan dan berkembang maju di seluruh negara.”
Terdapat cabaran di hadapan memandangkan sesetengahnya memilih untuk kekal membisu mengenai perubahan iklim dan yang lain berpegang teguh kepada pendirian mereka untuk membiayai “penyelesaian” sisa seperti teknologi insinerasi, yang telah dibantah oleh saintis dan pencinta alam sekitar.
Tetapi kempen sisa sifar untuk mengurangkan perubahan iklim memberikan kita harapan bahawa penyelesaian dapat dicapai, bahawa pihak berkepentingan yang berbeza iaitu individu, pertubuhan masyarakat sivil, ahli akademik, dermawan, negara dan kerajaan tempatan serta badan pentadbir antarabangsa mempunyai peluang untuk bekerjasama, pekerja sisa dan pemungut sisa diberdayakan, pengetahuan Orang Asli dicari, dan penyelesaian yang jauh dan melampaui menangani krisis iklim untuk menangani beberapa ketidakadilan lain di dunia ini.
Penggubal dasar boleh membuka penutup dalam pelbagai penyelesaian palsu yang bercampur aduk untuk mengurangkan dan penyesuaian iklim, dan membenarkan penyelesaian berasaskan untuk mengambil ruang dalam pelan tindakan iklim negara mereka. Bandar, komuniti dan negara di Asia boleh belajar daripada satu sama lain dalam menangani isu iklim dengan penyelesaian sisa sifar.
Sumber: The Diplomat (14 September 2024)